Trójkąt ekspozycji: czas naświetlania

Strona główna » blog » Trójkąt ekspozycji: czas naświetlania

Kolejnym z trzech podstawowych parametrów ekspozycji jest czas naświetlania. Zastanawiałeś się kiedyś jak powstają zdjęcia smug świateł samochodów itp.? Właśnie poprzez wydłużenie czasu naświetlania zdjęcia. Dzięki niemu określamy jak długo matryca aparatu będzie wystawiona na działanie światła wpadającego przez obiektyw. A wartości jakie możemy tu ustawić jest naprawdę wiele. Mogą się one wahać nawet od 1/8000 sekundy do zazwyczaj 30 sekund, a w trybie Bulb ile tylko zechcemy.

Trybem półautomatycznym, który pozwala nam się skupić praktycznie wyłącznie na omawianym parametrze jest tryb, który nazywa się priorytetem migawki lub preselekcją czasu naświetlania, a w aparacie oznaczony jest literami Tv (w przypadku Canona) lub S (w przypadku Nikona).

Sprawa jest bardzo prosta. Pokrętłem wybieramy czas przez jaki migawka aparatu ma być otwarta i robimy zdjęcie. Pozostałe parametry dostosuje za nas aparat. Wartość ta wyrażana jest zazwyczaj w ułamkach sekundy i różni się w zależności od fotografowanej sceny. Może to być 1/250s, 1/45s lub zupełnie inny czas. Wszystko zależy od tego co chcemy przedstawić na zdjęciu i jakie są warunki oświetleniowe danej sceny. Im jest ciemniej, czyli jest mniej światła, tym bardziej musimy wydłużyć czas naświetlania, aby zarejestrować poprawnie naświetlone zdjęcie. Wydłużenie czasu naświetlania o jeden stopień spowoduje, że do matrycy dotrze dwukrotnie więcej światła (i odwrotnie). W aparatach Canon (innych zapewne również) można kontrolować czas otwarcia migawki co 1/2 lub 1/3 stopnia przysłony. W menu aparatu należy włączyć odpowiednią opcję. Poniższa tabela przedstawia różnice w wartościach przysłony w zakresie od 1/4000 s do 1/15 s.

Pełny stopień przysłony1/2 stopnia przysłony1/3 stopnia przysłony
1/40001/40001/4000
  1/3200
 1/3000 
  1/2500
1/20001/20001/2000
  1/1500
 1/1500 
  1/1250
1/10001/10001/1000
  1/800
 1/750 
  1/640
1/5001/5001/500
  1/400
 1/350 
  1/320
1/2501/2501/250
  1/200
 1/180 
  1/180
1/1251/1251/125
  1/100
 1/90 
  1/80
1/601/601/60
  1/50
 1/45 
  1/40
1/301/301/30
  1/25
 1/20 
  1/20
1/151/151/15

No dobrze, ale co nam taka kontrola czasu w fotografii właściwie daje? Przydaje się np. w fotografii sportowej, gdy chcemy zamrozić ruch szybko poruszających się samochodów na torze lub biegnącego zawodnika w jakiejś dyscyplinie. W fotografii plenerowej pozwala nam zamienić ruch wody na przyjemną dla oka, delikatną mgiełkę. W nocy możemy zarejestrować gwiazdy lub nawet ich pozorny ruch po niebie.

zdjęcie zrobione z długim czasem naświetlania

Jak to się robi? Im krótszy ustawimy czas naświetlania np. 1/2000s czy nawet 1/500s, jesteśmy w stanie „zamrozić” fotografowaną scenę, ponieważ światło dociera do matrycy zaledwie przez ten wskazany ułamek sekundy. W zależności o prędkości ruchu danego obiektu, może on nie być „wystarczająco szybki”, aby zdążyć zmienić swoje położenie w czasie w jakim nasz aparat zarejestrował zdjęcie. Jeżeli chcemy rozmyć ruch fotografowanego obiektu, np. aby zamienić wodę w delikatną i miękką mgiełkę, wystarczy wydłużyć czas naświetlania. Proste? Bardzo. Poniżej kilka przykładów z użyciem cukru.

  • zdjęcie wykonane z czasem 1/4s
  • zdjęcie wykonane z czasem 1/45s
  • zdjęcie wykonane z czasem 1/750s

Na pierwszym zdjęciu użyłem krótkiego czasu naświetlania, który wyniósł 1/750 s. Dzięki temu możemy zobaczyć sypane kryształki, jednak w dalszym ciągu migawka była otwarta zbyt długo, aby całkowicie „zamrozić” spadający do kubka cukier. Na drugim zdjęciu, przy czasie 1/45 s ruch sypanego cukru jest już zupełnie rozmyty, jednak widoczne są dość ostre linie określające jego kierunek. Na ostatnim zdjęciu czas otwarcia migawki to 1/4 s i jest on na tyle długi, że cukier zamienił się w delikatną mgiełkę.