Histogram to wykres słupkowy, który pozwala nam ocenić tonację zdjęcia. Przedstawia on ilość zarejestrowanych pikseli w skali od 0 czyli pełnej czerni do 255 czyli czystej bieli.
Aparaty cyfrowe pozwalają wyświetlić ten wykres podczas podglądu zdjęcia po wciśnięciu przycisku info. Jest widoczny także w Lightroomie oraz Photoshopie.
Analiza histogramu pozwala nam ocenić czy zdjęcie nie zostało prześwietlone – histogram jest przesunięty mocno w prawą stronę i jego część przylega do „ścianki” wykresu – albo czy zbyt wiele cieni nie stało się kompletną czernią pozbawioną szczegółów – histogram przesunięty mocno w lewą stronę i jego część przylega do lewej „ścianki” wykresu.
Często można przeczytać bądź usłyszeć wypowiedzi, że poprawny histogram powinien obejmować pełne spektrum wykresu i najlepiej, aby wyglądał na kształt góry, czyli rósł od lewej strony ku środkowi, a następnie opadał w prawą część wykresu, a dodatkowo, że ciągłe kontrolowanie tego wykresu jest jedną z najważniejszych kwestii w fotografii. Owszem, histogram często mniej więcej tak wygląda, ale nie traktowałbym tego jak aksjomat, a już zwłaszcza stwierdzenia, że kontrola wykresu jest aż tak ważna, że bez niej zdjęcia nie zapiszą się na karcie pamięci, a aparat wybuchnie. 😉 Wszystko zależy od fotografowanej sceny i tego ile znajduje się w niej cieni, średnich tonów i świateł. Jeżeli będzie na niej dużo ciemnych obiektów, to również przy poprawnym naświetleniu, histogram będzie przesunięty w lewo. I odwrotnie, podczas uwieczniania jasnych scen, histogram zostanie przesunięty bardziej w prawo. Warto pilnować jedynie krawędzi wykresu, które informują o całkowitym prześwietleniu części zdjęcia lub ukryciu jakichś elementów w tak głębokich cieniach, że nie zostaną zarejestrowane żadne szczegóły. Analiza pod tym kątem dostarczy nam wiedzy, kiedy należy użyć kompensacji ekspozycji lub ręcznie zmienić ustawienia jednego z trzech podstawowych parametrów ekspozycji.
Na pierwszym z powyższych przykładowych zdjęć jedna figurka jest w jasnym stroju, a druga ubrana w ciemne barwy. Histogram rozkłada się praktycznie w całym spektrum i informuje o dużej ilości cieni wynikających z ciemnego stroju i czarnych włosów figurki piratki, a także sporej ilości jasnych partii obrazu powstałych z uwagi na białe ubranie blond figurki i stosunkowo jasne tło.
Drugie zdjęcie prezentuje histogram przesunięty w lewą stronę i informujący o dużej ilości cieni i ciemnych elementów obrazu. Tło zasłoniłem ciemną okładką czasopisma, a dzięki przysłonie f/4 i długiej ogniskowej udało się je mocno rozmyć. Czas naświetlania wynosił aż 8 s, ponieważ zdjęcie było robione wieczorem przy zwykłym oświetleniu sufitowym, a czułość matrycy ustawiona była na minimalną wartość ISO 100. Analizując histogram można zaobserwować, że niewielka część zdjęcia została prześwietlona. Informuje o tym wąski słupek przylegający do prawej strony wykresu. Te prześwietlone elementy to odbicia światła w rękach piratki.
Trzecie zdjęcie składa się głównie z jasnych elementów i sprawia, że histogram jest przesunięty w prawą stronę. Oczy i kontury stroju są czarne i zostało to odzwierciedlone w postaci niewielkich słupków po lewej stronie wykresu. Nie zostały one jednak niedoświetlone i zawierają na tyle dużo detali, że wykres nie dotyka lewej „ścianki”. Innymi słowy, ekspozycja jest poprawna, a histogram mówi jedynie o tym, że zdjęcie jest w jasnej tonacji.
Najważniejsze jest jednak to, że zdjęcia nie powstają od patrzenia na histogramy i o jakości zdjęcia nie świadczą jedynie kwestie techniczne. Nie należy zbytnio przejmować się histogramem i lepiej skupić się na tym na co i w jaki sposób skierować obiektyw.
